افسردگی یک بیماری پیچیده بوده و درمان آن با توجه به ویژگیهای شخصیتی افراد متفاوت میباشد.
روانپزشکان در اکثر موارد بیماری افسردگی را با دارو درمان مینمایند، رویکرد اول در درمان افسردگی دارودرمانی و جلسات مشاوره میباشد اما در مواردی که دارو نتواند علائم را بهبود ببخشد روشهایی مانند تحریک مخناطیس ترانس کرانیال میتواند یک شیوه درمانی موثر باشد.تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال که به اختصار RTMS نامیده میشود یک روش غیرتهاجمی است که اعصاب مغز را با پالسهای الکترومعناطیس تحریک مینماید. این روش درمانی در افرادی که دچار افسردگی مقاوم به درمان هستند میتواند کمک کننده باشد.
در طی این درمان، بیمار تحریکات مغناطیسی سریع و کوتاه و مکرر دریافت مینماید. پالسها روی قسمتهایی از مغز که با تنظیم هیجانات مرتبط است متمرکز میشود.
با اینکه هنوز نحوه عملکرد این درمان به طور کامل شناخته شده نمیباشد اما بر اساس تحقیقات انجام شده پس از درمان با تحریکات الکترومغناطیس، علائم افسردگی در بیماران تا حدود بسیار زیادی التیام مییابد.
درمان افسردگی با آر تی ام اس
این درمان یک رو سرپایی میباشد و باید برای درمان افسردگی بعد از زایمان کاربرد دارد، و بدون نیاز به بستری شدن در بیمارستان و یا کلینیک یک پزشک روانپزشک قابل انجام میباشد، در اکثر موارد بیماران پس از پایان جلسات درمان میتوانند به منزل باز گردند.
قبل از شروع درمان لازم است تا بیمار تمام وسایل فلزی که همراه خود دارد شامل جواهرات، کارتهای اعتباری، سکه و … را خارج سازد.
سپس گوش گیرهایی جهت حفاظت از گوش در مقابل صداهای بلند روی گوش قرار داده میشود.
در مرحله بعد آستانه حرکتی بیمار اندازهگیری میشود (حداقل قدرت لازم برای تکان دادن انگشت شصت) این آستانه حرکتی در افراد مختلف متفاوت میباشد.
در انتها سیم پیچها روی سر بیمار قرار میگیرد و پالسهای الکترومغناطیس به مغز فرستاده میشود.
روش انجام تحریک مغناطیسی
در ابتدا بهترین روانپزشک یک دستگاه مخصوص که شامل سیم پیچ مغناطیسی میباشد را روی پوست سر و یا پیشانی قرار میدهد، پالسهای مغناطیسی که از طریق سیم پیچ ارسال میشود از جمجمه عبور میکنند و اعصاب قسمتهای خاصی از مغز را تحریک مینماید.
پالسهای الکترومغناطیسی در واقع از جنس همان نیرویی هستند که در دستگاههای ام آر آی استفاده میشود، بنابراین همان گونه که در طی انجام ام آر آی هیچ گونه درد و ناراحتی حس نمیشود در طی جلسات درمانی به این روش نیز بیمار هیچ گونه درد و ناراحتی را حس نخواهد کرد.
قشر پشتی جانبی پیش پیشانی قسمتی از مغز است که این تحریکات مغناطیسی بر آن تمرکز دارد، این قسمت از مغز در فرآیندهای شناختی متفاوت مانند حافظه و مدیریت خلق و خو تقش دارد.
در افراد افسرده کنترل احساسات، تفکر صحیح و گرفتن تصمیم گیری برای بیماران بسیار سخت میباشد و محققان باورد دارند که با تحریک قشر پشتی جانبی پیش پیشانی توسط پالسهای مغناطیسی میتوان واکنش سلولهای عصبی را تغییر داد و در نتیجه به بهبود برخی از علائم افسردگی دست یافت.
تحریک در نیمکرهی چپ و راست مغز میتواند اثرات متفاوتی داشته باشد، محققان باور دارند که تحریک با فرکانس پایین در سمت نیمکرهی راست مغز نسبت به تحریک با فرکانس بالا در سمت چپ تاثیر بیشتری در درمان افسردگی بیماران دارد.
میزان بهبودی افسردگی پس از درمان با تحریک الکترومغناطیسی
بر اساس تحقیقات انجام شده 50 درصد افراد، 12 ماه پس از درمان اولیه به درمان با تحریکات الکترومغناطیس پاسخ میدهند، جهت بررسی این موضوع که چرا این بازهی زمانی طولانی جهت اثربخشی درمان لازم است همچنان باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
ایمنی روش تحریکات مغناطیسی
این روش درمانی یک روش ساده و ایمن بوده که عوارض جانبی اندکی دارد و همچنین سازمان غذا و داروی استفاده از این روش را برای درمان افرادی که دچار بیماری افسردگی و همچنین اختلال وسواس فکری هستند مورد تائید قرار داده است.
تعداد جلسات درمانی به روش تحریک معناطیسی برای درمان افسردگی
بر اساس دستورالعمل سازمان غذا و دارو و تحقیقات انجام شده، طول دورهی درمان باید 4 تا 6 هفته باشد. جلسات درمانی هر روز تکرار شود و روزانه 5 جلسه درمانی انجام میشود. به طور کلی هدف دستیابی به 20 تا 30 جلسه در هر دورهی درمان میباشد.
این دستورالعمل کلی بوده و در شرایط خاص و با توجه به شرایط بیمار ممکن است تغییراتی در جلسات درمان و یا دورهی درمان ایجاد شود.
کاندید مناسب و نامناسب جهت درمان افسردگی به روش تحریک الکترومعناطیسی
افرادی که دچار افسردگی مقاوم به دارو هستند و دارودرمانی و جلسات روان درمانی برای آنها تسکین دهنده نبوده میتوانند از این روش درمانی استفاده نمایند اما این روش درمانی برای تمام بیماران افسرده مناسب نمیباشد و برخی از افراد نمیتوانند از این روش استفاده نمایند به عنوان مثال:
- افرادی که دارای خالکوبیهایی با جوهر مغناطیسی هستند
- بیمارانی که دارای ایمپلنتهای فلزی در چشم، گوش، دندان و یا سایر قسمتهای بدن هستند
- افرادی که دارای ترکشهای فلزی در بدن هستند.
- وجود گیره و یا سیم پیچ انوریسم
- داشتن استنت در رگ و ….
به طور کلی افرادی که دارای یک وسیلهی فلزی در بدن هستند نمیتوانند از این روش درمانی بهره ببرند.
به طور کلی افسردگی بعد از تشخیص درجات آن و با توجه به شرایط بیمار با چهار روش اصلی قابل درمان است ، روش های درمان شامل روان درمانی، داروهای ضد افسردگی، نوروفیدبک و تغییر سبک زندگی است که روانپزشک تشخیص می دهد چگونه و با چه روشی می تواند در کنترل و درمان آن به بیمار کمک کند. امروزه نوروفیدبک از جنبه های مختلفی مناسب ترین راه برای درمان افسردگی شناخته می شود که می تواند در طول جلسات بهبودی بسیار چشمگیری را به همراه داشته باشد.
در برخی از موارد که دارو و درمان های روانی تاثیری روی بیماری فرد نداشته باشد میگوییم که افسردگی مقاوم به دارو است. در برخی از بیماران بی توجهی به علائم افسردگی نیز باعث تشدید آن می شود، باید توجه داشت که حتی علائم خفیف نیز اثرات زیانبار روی مغز میگذارد و احوالات بیمار را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. در این شرایط معمولا روش های دارویی قطع و از تکنیک نوروفیدبک استفاده می شود. درمان افسردگی با آرتی ام اس امروزه بسیار موثر و مفید واقع شده است.
زمانی که داروها تاثیری روی افسردگی ندارند و شرایط بیمار بهبود نمیابد. بهترین گزینه روش های استفاده از نوروفیدبک است. در این روش بیمار طی چند جلسه با امواج الکترومغناطیس تحت درمان قرار می گیرد، سیگنالهای الکتریکی در مغز پیام را از یک سلول عصبی به سلول عصبی دیگر میفرستند این سیگنال ها کمک می کند که فشار روانی و عصبی فرد کم تر و کم تر شده و عوامل تحریک کننده برای بروز علائم افسردگی کمرنگ تر شوند. امواج الکترومغناطیس به صورت مستقیم روی انتقالدهندههای عصبی، مانند نوراپینفرین، سروتونین، دوپامین و غیره که به گروهی از مواد شیمیایی به نام مونوآمین تعلق دارند، تاثیر میگذارند.
خیر این دستگاه عارضه ای برای اندام های بدن ندارد و باعث اختلال در عملکرد بدن نمی شود. نوروفیدبک آسیبی به سیستم عصبی بدن وارد نمی کند و در واقع یک روش بدون عارضه است. ممکن است کمی عجیب باشد اما این روش بسیار محبوب و مورد توجه است. استفاده از این دستگاه باعث می شود که به مرور زمان روحیه و حافظه فرد به صورت قابل توجهی بهبوبد یابد. جالب است بدانید که بسیاری از افراد مشهور و یا ورزشکاران یا حتی کارمندان که به دنبال تمرکز بهتر و عملکرد مناسب تری هستند، قبل از انجام تمرین یک بار تحریک سازی مغز را انجام میدهند.
برای انتقال جریان الکترومغناطیس از دو یا چند سیم استفاده می شود که مانند کلاه روی سر قرار می گیرد، این جریان مانند دستگاه ام آر آی که در تصویر برداری مورد استفاده قرار می گیرد است و فرد احساس درد یا ناراحتی نمی کند. به کمک سیم های متصل به دستگاه جریان الکتریکی با قدرت و نوعی که پزشک تعیین کرده است وارد مغز می شود.