اختلال شخصیت وسواسی

اختلال شخصیت وسواسی یک اختلال طولانی مدت است که در آن فرد افکار غیر قابل کنترل و تکرار شونده را تجربه می کند، رفتارهای تکراری، اجباری یا هر دو را انجام می‌دهد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی علائم طولانی دارند که می‌تواند باعث ناراحتی قابل توجه یا تداخل در زندگی روزمره شود. با این حال، درمان‌های‌های مختلفی برای کمک به این افراد در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی در دسترس است.

اختلال شخصیت وسواسی چیست؟

اصلی ترین نشانه این افراد کمالگرایی است، این افراد کمالگرایی بالایی دارند، همچنین کامل بودن و بهترین بودن و نظم افراطی و مسئولیت پذیری افراطی از جمله دیگر ویژگی‌های افراد وسواسی است.

افراد وسواسی بسیار اخلاق گرا هستند و سوپر ایگو آنها بسیار بالا ست. این افراد هم وسواسی های کمال گرایی دارند و هم گاهی اوقات خود شیفته هستند که یک تفاوت فاحش با اختلال خودشیفتگی دارند؛ اینکه کمال گرایی وسواسی آن‌ها یک کمالگرایی اخلاقی است.

بیشتر بخوانید: درمان وسواس با دستگاه rTMS

علائم بالینی اختلال شخصیت وسواسی

وقتی فردی مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی می باشد دچاراختلالات دیس تایمی یا اضطراب می شوند. اضطراب یک اختلال همایندی است و زمانی که این افراد مسئولیتشان بالاست دچار اضطراب وخشم بالایی می‌شوند .باید گفت که پرخاشگری در یک فرد خود شیفته در پرخاشگری در یک فرد وسواس وحتی پرخاشگری های نمایشی سه نوع پرخاشگری هستند که کاملا با هم متفاوت هستند و با یک رویکرد مشابه  قابل درمان نیستند و نیازمند مداخله‌های مختلف هستند و این ذهنیت اشتباهی است که همه خشم‌ها را مشابه هم در نظر گرفت و احتیاج به تشخیص‌های متفاوت و در نتیجه راه‌های درمانی متفاوت دارند.

وسواسی ها پرخاشگری های خود را در مواقعی نشان می دهند که در دستیابی به اهداف و استاندارد هایی که انتظار داشتند، ناکام می شوند و چون این افراد سوپر ایگو بالایی دارند پس از خشم نسبت به طرف مقابل نسبت به خودشان نیز خشگین می شوند همچنین درصد احساس گناهشان نیز بالا می رود و احساس پشیمانی به آنها دست می دهد.در این مواقع حتی ممکن است به طرف مقابل بابت رفتار خود عذرخواهی و اظهار پشیمانی کنند، اما فرد خود شیفته نه تنها احساس پشیمانی نمی کند بلکه احساس رضایت و قدرت میکند و می گوید حقش بود و…در مقابل افراد داری شخصیت نمایشی که همه رفتارشان برحسب جلب توجه و خود نمایی می باشد ممکن است حتی برای ناراحت کردن و ضایع کردن فردی در جمع دلیلشان تنها تظاهر و خود نمایی باشد تا عصبانیت!

ویژگی های افراد دچار اختلالات وسواسی

• جزئی نگر: دائماً نگران جزئیات، قواعد، نظم واستانداردها و.. است، که حتی ممکن است که هدف اصلی فعالیت مورد نظر فراموش شود.
• نتیجه گرا: برای رسیدن به هدف خود را به شدت وقف کار می‌کند تا آنجا که فعالیت‌های تفریحی و دوستی‌هاو حتی خانواده خود را فراموش می کنند.
• وجودان کاری بالا: این افراد وجدان کاری بسیار بالایی دارند که حتی ممکن است در رسیدن به هدف اصلی موجب اختلالاتی شوند زیرا در رعایت اصول و اخلاق دارای هیچگونه انعطاف پذیری نمی باشند.
• در افکار و عقایدش سرسخت ومتعصب است و تحت هیچ شرایطی ممکن است کوتاه نیاید.
• توجه بیش از حد به جزئیات، قوانین، لیست‌ها و برنامه‌ها: فرد ممکن است زمان زیادی را صرف نظم و ترتیب دادن به کارهای روزمره کند.
• کمال‌گرایی مفرط: فرد ممکن است توقعات بسیار بالایی از خود و دیگران داشته باشد و ممکن است کارها را به دلیل نرسیدن به معیارهای خود به پایان نرساند. زیرا اگر با کسی همکاری یا شراکت کند انتظار دارد همانگونه که او می خواهد کارها انجام شود.
• مشکل اعتماد به دیگران: این افراد ممکن است به دیگران اعتماد نکنند که کارها را به درستی انجام دهند و بنابراین تمایل دارند همه کارها را خودشان انجام دهند.
• اخلاق و اصول سختگیرانه: افراد با اختلال شخصیت وسواسی معمولاً بسیار سختگیرانه به اصول و قوانین اخلاقی و رفتاری پایبند هستند.
• ناتوانی در دور انداختن اشیاء: حتی اگر اشیاء به نظر بی‌ارزش بیایند، این افراد ممکن است به سختی بتوانند آن‌ها را دور بیندازند.
• تمرکز بر کار و بهره‌وری به بهای از دست دادن روابط اجتماعی و فعالیت‌های تفریحی: ممکن است فرد زمان کمی برای روابط و فعالیت‌های خارج از کار داشته باشد.
• سخت‌گیری در خرج کردن پول: افراد ممکن است بسیار مقتصد باشند و حتی در موقعیت‌های نیاز نیز از خرج کردن خودداری کنند.

علت ابتلا به اختلال شخصیت وسواسی

علت دقیق ابتلا به اختلال شخصیت وسواسی (OCPD) مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی می‌تواند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد. برخی از این عوامل عبارتند از:

عوامل ژنتیکی: تحقیقات نشان داده‌اند که افراد دارای خویشاوندان درجه یک با اختلالات شخصیتی، به ویژه OCPD، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند. این نشان‌دهنده نقش ژنتیک در بروز این اختلال است.

عوامل بیولوژیکی: تغییرات در ساختار و عملکرد مغز، به ویژه در مناطق مرتبط با تنظیم احساسات و رفتار، ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند. همچنین، ممکن است ناهنجاری‌های شیمیایی در مغز، به ویژه در سیستم سروتونرژیک، به توسعه وسواس کمک کنند.

تجربیات دوران کودکی: تجارب و رویدادهای دوران کودکی می‌توانند در شکل‌گیری شخصیت و بروز این اختلال مؤثر باشند. که شامل محیط خانوادگی سختگیرانه، انتظارات بالا و کمال‌گرایی والدین و تجربه تنبیه یا انتقاد مکرر در دوران کودکی است.

عوامل روانشناختی: ویژگی‌های خاص شخصیتی، مانند کمال‌گرایی، نیاز به کنترل و تمایل به ترتیب و نظم شدید، می‌توانند به بروز اختلال شخصیت وسواسی کمک کنند.
ترکیب عوامل: به طور کلی این اختلال به عنوان نتیجه‌ای از ترکیب این عوامل در نظر گرفته می‌شود. هرچند که نمی‌توان دقیقاً گفت کدام عامل یا ترکیبی از عوامل برای هر فرد خاص تعیین کننده است. اما می‌توان گفت که این اختلال نتیجه تعاملی پیچیده بین ژنتیک، بیولوژی و تجربیات فردی است.

انواع اختلالات شخصیت وسواسی

وسواس ممکن است در هر فرد به یک صورت ظاهر شود اما به طور کلی به صورت وسواس فکری عملی، مو و پوست کندن خود را نشان می‌دهد. در ادامه به توضیح این وسواس‌ها از بیان متخصص اعصاب و روان می پردازیم.

وسواس مربوط به فکر و عمل

این نوع وسواس مربوط به افکار فرد بوده و نتیجه ی آن معمولا در عملکرد فرد تاثیر می گذارد. این وسواس مربوط به توجه بیش از اندازه ی فرد به جزئیات افکارش است. این وسواس به طور کلی در ذهن افراد شکل گرفته و باعث می شود فرد دست به انجام کارهایی بزند. از جمله کارهایی که افراد دچار شده به این وسواس انجام می دهند عبارتند از:

وسواس تمیزی: وسواس شستشو یکی از انواع این وسواس است که فرد در این شرایط محیط اطراف را آلوده دانسته و دائما در حال تمیز کاری و شستشو است. این وسواس محدود به محیط نبوده و در بسیاری از موارد فرد در مورد خودش هم، چنین تفکری دارد. در این حالت فرد دست های خود را بیش از حد می شوید، در طول روز چندین بار دوش گرفته و یا حمام های طولانی می رود.

وسواس تابو: این نوع از وسواس هم مرتبط با افکاری است که در ذهن افراد نرمال شکل نمی گیرد مانند تصورات جنسی، دینی و خشونت آمیز.

وسواس بیماری: این نیز از جمله وسواس هایی است که در این دسته بندی قرار می گیرد، در این مورد فرد به شدت نگران سلامتی خود و دیگران است و معمولا بصورت پی در پی در حال چکاپ کردن می باشد. این افراد با شنیدن بیماری دیگران مضطرب می شوند که مبادا خودشان هم گرفتار این بیماری باشند. معمولا این افراد در شرایط بیماری بسیار مضطرب می شوند.

وسواس مربوط به قیافه و اندام

این اختلال در بسیاری از افراد امروزه بسیار مشاهده می شود. این افراد دائما در حال بررسی صورت و بدن خود برای پیدا کردن عیب های خود می باشند. این افراد زمان زیادی را در روز صرف عیب جویی جلوی آینه کرده و در نهایت خود را دارای عیب هایی می بینند که افراد دیگر به هیچ وجه متوجه آن نخواهند شد. این افراد به وفور خود را با دیگر اعضاء خانواده و دوستان مقایسه می کنند. بسیاری از افراد هم به عمل های جراحی روی می آورند و جراحی هایی انجام می دهند که اصلا لازم نیست و در نهایت هم رضایت ندارند.

اختلال مو و پوست کندن

در وسواس موکنی ، فرد در شرایط استرسی به صورت ناخود آگاه دست به دامن پوست و موی خود می شود. فرد در این شرایط شروع به کندن مو های دست و پای خود می کند و در برخی موارد حتی پوست خونریزی می کند. در بسیاری از موارد هم فرد با کندن پوست و یا زخم های خود این وسواس را انجام می دهد. می توان کندن دور ناخن و ناخن را هم در این دسته قرار داد.

وسواس احتکار

یکی دیگر از انواع وسواس است که  فرد در این نوع از وسواس دائما در حال جمع کردن و نگه داری از وسایل بی ارزش است. وی گاهی حتی یک بار هم از این وسایل استفاده نمی کند و فقط جا گیر بوده و موجب اذیت دیگران است

وسواس کنترل تکانه

این نوع از وسواس مربوط به انجام کار هایی است که فرد عواقب بد آن را می داند اما باز هم آن را انجام می دهد و به خود و گاهاً اطرافیان آسیب می زند. رفتار های این افراد معمولا در اجتماع تاثیر گذار است و افراد زیادی را درگیر می کند. از جمله کار هایی که افراد در این وسواس انجام می دهند می توان به هنجار های اجتماعی مانند دزدی و آتش زدن مکان ها و … اشاره کرد. این افراد معمولا دلیلی برای این کار خود ندارند.

تشخیص اختلال شخصیت وسواسی

تشخیص اختلال شخصیت وسواسی نیاز به ارزیابی دقیق توسط یک روانپزشک با تجربه  دارد. با این حال، برخی از معیارها و ویژگی‌های مشترک این اختلال عبارتند از:

مصاحبه بالینی: روانپزشک متخصص با فرد درباره تاریخچه‌ی روانی، علائم و رفتارهای روزانه مصاحبه می‌کند.

استفاده از ابزارهای تشخیصی: ابزارهایی مانند پرسشنامه‌ها و مقیاس‌های استاندارد ممکن است برای کمک به تشخیص استفاده شوند.

بررسی تاریخچه پزشکی: بررسی سوابق پزشکی برای اطمینان از اینکه علائم به علت بیماری‌های جسمی نیستند.

درمان اختلال شخصیت وسواسی

وسواس نوعی بیماری است که باید درمان شود و یکی از بهترین راه های درمان وسواس انجام مشاوره و مراجعه به روانشناس است. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره روانپزشک خوب در تهران  وهمچنین بهترین روانکاو درتهران  می توانید سری به این لینک ها سری  بزنید.

سوالات متداول اختلال شخصیت وسواسی

نتیجه گیری

اختلال شخصیت وسواسی یک اختلال پیچیده و مزمن است که می‌تواند به طور جدی بر زندگی روزمره و روابط اجتماعی فرد تاثیر بگذارد. علل دقیق این اختلال هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل مختلف، نقش مهمی در بروز آن داشته باشند. تشخیص این اختلال نیازمند، مراجعه و ارزیابی توسط یک روانپزشک متخصص است. درمان شناختی-رفتاری (CBT) در این نوع اختلال مؤثر است و می‌تواند به افراد کمک کند تا الگوهای فکری و رفتاری منفی را تغییر دهند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.